Recensie : De vrijheid van mijn vader

De vrijheid van mijn vader

Een markante familiegeschiedenis in oorlogstijd

Auteur Ton Roumen (1955) komt uit een traditioneel rooms katholiek gezin waarvan twee kinderen priester worden en er twee het klooster ingaan. Dit gaf hen het nodige aanzien in hun sociale omgeving.

Het boek gaat met name over allerlei gebeurtenissen van gezins- en familieleden in oorlogstijd. De titel roept de verwachting op dat de vader van Ton Roumen centraal staat in dit boek en de ondertitel suggereert een persoonlijk proces waarin hij de ware vrijheid heeft gevonden. Roumen zegt daarover: “Ik ben opgegroeid met het beeld van een verschrikkelijke oorlog en zag tegelijkertijd dat mijn vader hartelijke contacten onderhield met zijn Duitse vrienden. Ik merkte dat contrasterende ervaringen naast elkaar kunnen staan. Tot die conclusie was mijn vader al eerder gekomen”, pagina 17.
Het gezin Roumen woont in Roermond dat in de laatste fase van de oorlog zwaar heeft te lijden wanneer de Duitsers zich terugtrekken en de geallieerden het gebied gaan bevrijden. Ook het huis van Roumen raakt zwaar beschadigd. De vader van Ton heeft symptomen die we vandaag PTSS zouden noemen en had moeite om na de oorlog zijn weg te vinden en zijn geestelijk evenwicht te bewaren. Hij sterft op 57-jarige leeftijd.
Het boek gaat niet zozeer over de vader van Ton maar bevat vooral verhalen over leden uit het gezin en de familie. Het boek geeft een goede impressie van de wijze waarop mensen de oorlog overleven in de schuilkelder. Hier wordt zelfs de mis opgedragen. De oorlog versterkt de spiritualiteit maar na de oorlog vervaagt deze geleidelijk in het proces van secularisatie. De evacuatie van Roermond is een ingrijpende gebeurtenis die midden in de winter plaats vindt.
Een ontroerend moment in het boek is het verhaal over Oom Jo die op de Maasbrug de Duitse controle moet passeren. Er ontstaat een persoonlijk getint gesprek met de Duitse soldaat waarbij beiden op een gegeven moment ontroerd raken. Jo mag doorrijden met zijn vlees hoewel dit eigenlijk verboden is.
Aan het slot van het boek komt de auteur dichter bij de titel van het boek en gaat hij in op het wezen van vrijheid: “Vrijheid vraagt erom te worden verinnerlijkt, het veronderstelt een ankerpunt in jezelf”, pagina 214.
De auteur heeft ervoor gekozen om in ieder hoofdstuk over iemand uit het gezin of de familie te vertellen. Dat maakt dat het boek in z’n totaliteit wat verbrokkeld overkomt met enige herhaling van gebeurtenissen als gevolg. De stijl is wat houterig; de feiten worden nogal beschrijvend weergegeven zonder veel stilistische of menselijke diepgang.

Artikel door: Evert van der Veen