Recensie ‘Jezus, een mensenleven’
In de veertig dagen die voorafgaan aan Pasen bezint de kerk zich op het lijden van Jezus en zoekt ze de verbinding met het lijden van zoveel mensen vandaag. Telkens weer stuit ze daarbij op de grote vraag wie Jezus is; dit kind, over wie bij zijn geboorte zulke grote woorden zijn uitgesproken en die zich nu gevangen laat nemen, bespotten en kruisigen. Wie is hij? Bij zijn doop klinkt uit de hemel een stem: ‘Dit is mijn geliefde Zoon, in hem vind ik vreugde.’
Op een zeker moment stelt Jezus die vraag aan zijn leerlingen. En als hun woordvoerder spreekt Petrus vervolgens de geladen woorden uit: u bent de messias, de Zoon van de levende God. Enkele eeuwen spreekt de kerk op één van haar concilies (Chalcedon, 451) uit, dat Jezus waarachtig God en waarachtig mens is. Daarmee probeert de kerk boven diepe verstaanskloven en grote tegenstellingen uit te komen, maar de formulering van de zg. tweenaturenleer van Christus is sindsdien een struikelblok voor het verstand en voor menigeen ook een blokkade voor het geloof.
Nu, meer dan vijftien eeuwen na de concilie-uitspraak ligt de vraag wie Jezus is nog steeds open, terwijl de kerk bepaald niet stil gezeten heeft in haar bezinning. Daarvan getuigt op indrukwekkende wijze Dr. Cees den Heyer in zijn pas verschenen boek ‘Jezus, een mensenleven. Een geschiedenis van een mens onder de mensen’. Den Heyer maakt de lezer deelgenoot van een lang leven bezig zijn met de Bijbel en dan vooral het Nieuwe Testament, toegespitst op de vraag wie Jezus is. Hij gaat daarin zorgvuldig en uitvoerig aan het werk. In 43 hoofdstukken laat hij zien tot welke inzichten de nieuwtestamentische wetenschap tot nu toe gekomen is.
Wat is theologie een boeiende wetenschap! Overal staat Jezus centraal. Maar wat lopen de inzichten uiteen. Alles staat of valt met de vraag welk gezag de Bijbel heeft. Iedereen weet dat de Bijbel niet uit de lucht is komen vallen, maar een ontstaansgeschiedenis heeft en zo ook bestudeerd mag worden. In verhalen lopen feit en fictie door elkaar heen. De Bijbel biedt geen historisch correcte informatie, maar wil opwekken tot geloof. Het is een geloofsboek. Wie enigszins thuis is in de kerk, kan zich herinneren dat Den Heyer ruim twintig jaar geleden een spraakmakend boek schreef over de verzoening, waarin hij afstand nam van de klassieke verzoeningsleer, die stelt dat het lijden en sterven van Jezus gezien moet worden als een offer, dat gebracht moest worden om God en mens met elkaar te verzoenen.
In zijn nieuwste boek schrijft hij afscheid genomen te hebben van het klassieke christologische dogma. Voor hem was Jezus een mens van vlees en bloed, een mens onder de mensen. Bij de bestudering van zijn boek zweefde mij steeds de opmerking van rabbijnen voor de geest, dat elk Bijbelwoord 70 uitleggingen toelaat en dat straks, als de messias komt hij ons zal vertellen wat de juiste is. Ik wens dit boek in handen van theologiestudenten, predikanten, kerkelijk werkers en geïnteresseerde gemeenteleden.
De recensie verscheen als redactioneel in het ‘Ouderlingenblad voor Pastoraat en Gemeenteopbouw.
